Wat als geluk en frustratie hand in hand gaan?

Franse cultuur : Claire Bretécher

In 2006 emigreerde ik voor de tweede keer naar Frankrijk. Dit keer naar de stad van mijn dromen; Nice. Al jaren fantaseerde ik over een leven aan de Franse Côte d’Azur, met het heerlijke klimaat, prachtige kleuren en de geur van pijnbomen en citrusvruchten. Ik voelde me geweldig en dat was te zien aan mijn gezicht. Met een glimlach van oor tot oor liep ik rond. En verwachtte dat les Pacaïens en Pacaïennes (inwoners van PACA, Provence Alpes Côte d’Azur) zich ook zo blij en vrolijk voelden omringd door zoveel moois. Aan hun gezichten was dat niet af te zien. De meesten keken chagrijnig en nors. Ik begreep er niets van. Het duurde wel een hele tijd, totdat ik me realiseerde dat er zoiets bestaat als : Frans Geluk (bonheur à la française).

Als je Fransen beter kent en bij ze thuiskomt, is er van norsheid en depressiviteit praktisch geen sprake meer. Er wordt gelachen, gepraat, gegeten, genoten. Geen moment is het saai en ontmoetingen met dezelfde mensen kunnen dagen achter elkaar doorgaan, zolang het gezellig is.

Maar ken je de Fransen nog niet zo goed, dan is er een constant gevoel van wantrouwen. Als je vriendelijk lacht of een praatje probeert te maken met een onbekende, is de Français(e) op zijn of haar hoede. “Die persoon wil zeker wat van mij”.  Niet alleen richting mensen die de Fransen niet kennen, maar ook richting instituties is het ‘bon ton’ om sceptisch te zijn. Elke vorm van autoriteit wordt in eerste instantie gewantrouwd. De Fransman knikt braaf, maar doet intussen precies wat hij zelf wil. Bij de koffiemachine op het werk hebben de Fransen de neiging om alles te bekritiseren en pessimistisch over van alles en nog wat te zijn.

 Volgens de socioloog Gaël Brulé is het pessimisme een gevolg van de gehechtheid van de Fransen aan het verleden. Zijn studie toont aan dat 70% van de Fransen liever in een ander tijdperk zou willen leven dan in het nu. Vroeger was alles beter.  

Het zijn niet alleen buitenlanders die het gespleten geluksgevoel opvalt. De bekende Franse cartoonist Claire Bretécher hield de Fransen vaak een spiegel voor. Haar stripalbums van o.a. Les Frustrés, illustreren perfect de frustratie van de Franse bevolking. Haar tekeningen tonen vooral vrouwen, en soms mannen in een bijrol, met grote neuzen en piekhaar die voornamelijk klagen. De strips zijn supergrappig. Helaas is ze overleden begin dit jaar, maar gelukkig hebben we de ‘bandes dessinées’ van Claire Bretécher nog.

Ze illustreren op een geniale manier de Franse cultuur en hoe je door de ‘chagrin’ heen kunt prikken. Want daaronder zit een vrolijke, blije levensgenieter die vooral een loyale relatie met je wil aanknopen.

Bronnen: 

https://www.ouest-france.fr/a-la-maison/entretien-au-fait-c-est-quoi-le-bonheur-la-francaise-6823482

 https://www.francetvinfo.fr/culture/bd/claire-bretecher-dessinatrice-des-frustres-et-d-agrippine-est-morte-a-79-ans_3821491.html